ΑΜΒΛΥΩΠΙΑ
Τι είναι η αμβλυωπία;
Η αμβλυωπία (amblyopia), γνωστή και ως ‘τεμπέλικο μάτι’ (lazy eye), χαρακτηρίζεται ως η πιο συχνή σημαντική οφθαλμολογική πάθηση της παιδικής ηλικίας. Η λειτουργία της όρασης δεν αναπτύσσεται με φυσιολογικό τρόπο και σχετίζεται με μη λήψη των απαιτούμενων οπτικών ερεθισμάτων απαραίτητων για να ‘’ωριμάσουν’’ τα οπτικά κέντρα του εγκεφάλου.
Η όραση αναπτύσσεται φυσιολογικά από τη γέννηση μέχρι περίπου την ηλικία των 8 ετών. Για να αναπτυχθεί σωστά, θα πρέπει όχι μόνο τα όργανα του οπτικού συστήματος να είναι φυσιολογικά δομημένα, αλλά και οπτικά ερεθίσματα να τα κάνουν λειτουργικά. Ουσιαστικά, κοιτάζουμε με τα μάτια, αλλά βλέπουμε με τον εγκέφαλο. Με άλλα λόγια, τα μάτια στέλνουν οπτικά μηνύματα στον εγκέφαλο για να εκπαιδευθούν τα οπτικά του κέντρα.
Στην περίπτωση που τα οπτικά μηνύματα που φθάνουν στον εγκέφαλο δεν είναι κατάλληλα, τα οπτικά κέντρα δεν εκπαιδεύονται να βλέπουν καθαρά. Ετσι η όραση παραμένει θολή. Εάν τα πρώτα χρόνια της ζωής ο εγκέφαλος δεν λαμβάνει καθαρές οπτικές εικόνες από το ένα μάτι, δεν μαθαίνει να τις αποκρυπτογραφεί, να τις αναλύει και να τις μεταφράζει σε οπτική πληροφορία. Η κατάσταση αυτή ονομάζεται αμβλυωπία και αν δεν εντοπιστεί στα χρόνια της ανάπτυξης της όρασης (παιδική ηλικία) δυστυχώς δεν μπορεί να θεραπευτεί αργότερα.
Τι μπορεί να προκαλέσει αμβλυωπία;
• Ο στραβισμός: συνήθως αμβλυωπεί ο οφθαλμός που στραβίζει
• Η ανισομετρωπία: διαφορά διαθλαστικής δύναμης (βαθμοί) στα 2 μάτια
• Ο αποκλεισμός του οπτικού άξονα του οφθαλμού: κάθε πάθηση που εμποδίζει την είσοδο των οπτικών ερεθισμάτων στο μάτι (π.χ. βλεφαρόπτωση, θόλωση του κερατοειδούς, καταρράκτης) προκαλεί αμβλυωπία στις μικρές ηλικίες
• Ανάλογα με τα αίτια, η βαρύτητα της αμβλυωπίας ποικίλει από ήπια σε σοβαρή. Τις περισσότερες φορές η διάγνωση γίνεται σε τυχαία προληπτική οφθαλμολογική εξέταση. Για το λόγο αυτό, οι προληπτικοί οφθαλμολογικοί έλεγχοι στις προσχολικές ηλικίες κρίνονται επιβεβλημένοι.
Πως μπορούμε να αντιμετωπίσουμε την αμβλυωπία;
Η αμβλυωπία εάν εντοπιστεί και αντιμετωπιστεί έγκαιρα, ανατάσσεται και η όραση βελτιώνεται θεαματικά. Η περισσότερο διαδεδομένη (και πιστοποιημένη) θεραπεία είναι η μέθοδος κάλυψης του ‘καλού’’ οφθαλμού για την ‘εκγύμναση’ του άλλου. Η θεραπεία (χρόνος καθημερινής άσκησης και διάρκεια) πρέπει να εξατομικεύεται σε κάθε περίπτωση και η στρατηγική θα πρέπει να χαράζεται τον ειδικευμένο οφθαλμίατρο.
Εφόσον χρειάζεται και η χρήση γυαλιών, τότε αυτά πρέπει να συνταγογραφούνται. Αξίζει να σημειωθεί πως η αποκατάσταση της όρασης σε 10/10 δεν είναι πάντα εφικτή στην θεραπεία της αμβλυωπίας. Εάν ένα παιδί αντιστέκεται στη χρήση των ειδικών τσιρότων επικάλυψης, τότε υπάρχουν και άλλες λύσεις που μπορεί να συστήσει ο παιδοφθαλμίατρος (π.χ. σταγόνες ατροπίνης, κάλυψη του γυαλιού κ.ά.).