ΔΙΑΘΛΑΣΤΙΚΕΣ ΑΝΩΜΑΛΙΕΣ – ΓΥΑΛΙΑ – ΓΥΑΛΙΑ ΗΛΙΟΥ
Εμφανίζονται περίπου στο 20% των παιδιών, με διαφορετική βαρύτητα. Οι διαθλαστικές ανωμαλίες δεν επιτρέπουν εστιασμό του ειδώλου πάνω στον αμφιβληστροειδή, γεγονός που οδηγεί σε θολή όραση. Αποτελούν τις πιο συχνές και τις πιο εύκολα αντιμετωπίσιμες οπτικές διαταραχές, με γυαλιά, φακούς επαφής ή διαθλαστικές επεμβάσεις κατά την ενηλικίωση. Οι διαθλαστικές ανωμαλίες μπορεί να εμφανιστούν σε οποιαδήποτε ηλικία. Η αιτία εμφάνισής τους δεν είναι γνωστή. Κληρονομικοί και περιβαλλοντικοί παράγοντες ενοχοποιούνται, αλλά φαίνεται ότι τα αίτια είναι πολυπαραγοντικά. Σήμερα πιστεύουμε ότι όταν ο ένας από τους δύο γονείς φοράει γυαλιά από τη παιδική του ηλικία, τότε κάθε παιδί αυτού του ζευγαριού έχει 25% πιθανότητες να εμφανίσει διαθλαστική ανωμαλία κάποτε στη ζωή του, ενώ οι πιθανότητες αυξάνονται στο 50% όταν και οι δύο γονείς φορούν γυαλιά. Η υπερμετρωπία και ο αστιγματισμός απαντούν συχνότερα στη προσχολική ηλικία, ενώ η μυωπία στη σχολική.
Η πλειοψηφία των βρεφών έχει ήπιου βαθμού υπερμετρωπία, η οποία σταδιακά μειώνεται και τελικά χάνεται κατά τα πρώτα χρόνια της ζωής. Σε ένα ποσοστό των προσχολικών παιδιών όμως αυτό δεν συμβαίνει. Η διαθλαστική ανωμαλία παραμένει ή αυξάνει, με αποτέλεσμα να μην εστιάζουν καλά και η ανάπτυξη της όρασης να μην ακολουθεί φυσιολογική πορεία. Κάποια από τα παιδιά αυτά, εμφανίζουν ύποπτη συμπτωματολογία, κάποια άλλα όμως όχι. Αυτό εξαρτάται από την ηλικία και τις δραστηριότητες του παιδιού. Συχνά εμφανίζουν στραβισμό, κακή ισορροπία, συνήθεια να κοιτούν από κοντινές αποστάσεις, αδυναμία να ζωγραφίσουν μέσα σε πλαίσια κ.ά. Τα παιδιά αυτά θα πρέπει να ελέγχονται άμεσα από παιδοφθαλμίατρο. Επειδή, όπως προαναφέρθηκε, κάποια παιδιά δεν αναπτύσσουν σημειολογία, η αξία των προληπτικών ελέγχων της όρασης στη προσχολική ηλικία είναι σημαντική.
Η μη αντιμετώπιση ενός σημαντικού διαθλαστικού σφάλματος στη προσχολική ηλικία, μπορεί να οδηγήσει σε αμβλυωπία (τεμπέλικο μάτι), δύσκολα αναστρέψιμη στα σχολικά χρόνια, που μπορεί να αφήσει στο παιδί μια οπτική αναπηρία η οποία θα μπορούσε να είχε αποφευχθεί. Η μυωπία είναι η συνήθης διαθλαστική ανωμαλία της σχολικής ηλικίας. Σε πολλά παιδιά υπάρχει μια κληρονομική προδιάθεση, η οποία όμως για να εκδηλωθεί θα πρέπει να συνυπάρξουν και ‘ευνοϊκές’ περιβαλλοντικές συνθήκες. Κάποιες από αυτές είναι οι πολύωρες καθημερινές κοντινές δραστηριότητες, ο κακός φωτισμός και η κακή στάση του σώματος, η κακή διατροφή, καταστάσεις που δυστυχώς χαρακτηρίζουν τη ζωή του σύγχρονου παιδιού.
Δεν είναι τυχαία η αύξηση του ποσοστού των παιδιών που εμφανίζουν διαθλαστικές ανωμαλίες, ούτε η μείωση του μέσου όρου ηλικίας εμφάνισής τους. Τα μυωπικά παιδιά, διαμαρτύρονται συχνά ότι δεν βλέπουν καλά στο πίνακα, σκύβουν όταν διαβάζουν, μισοκλείνουν τα μάτια τους όταν βλέπουν τηλεόραση κ.ά. Και τα παιδιά αυτά θα πρέπει να επισκέπτονται τον οφθαλμίατρο. Ο χρόνος χρήσης των διορθωτικών γυαλιών εξατομικεύεται κατά περίπτωση και θα πρέπει να ακολουθούν οι οδηγίες του παιδοφθαλμιάτρου.
Τα γυαλιά ηλίου, απορροφητικά στην υπεριώδη και μπλέ ακτινοβολία, είναι απαραίτητα στα παιδιά. Συνήθως συνιστώνται σε ηλικίες μεγαλύτερες των 3 ετών, ιδιαίτερα όταν βρίσκονται κοντά σε παραλίες, πισίνες, χιόνια κλπ.